Wat is e-mental health?
E-health is de toepassing van zowel digitale informatie als communicatie om de gezondheid en gezondheidszorg te ondersteunen en/of te verbeteren. E-health is een veelomvattend begrip en kan in de gehele zorgsector ingezet worden. Binnen de ggz wordt ook gebruik gemaakt van e-health en dat noemen we dan e-mental health. E-mental health verwijst dus naar het gebruik van digitale informatie en communicatie om de ggz te ondersteunen en te verbeteren. Dan kun je denken aan gezondheidsapps, websites met gezondheidsinformatie en videobellen met een zorgverlener. Maar ook het gebruik van ICT voor ondersteunende processen, zoals digitale registratie en dossiervorming valt onder de definitie van e-health, al laten wij deze vorm van e-health voor het overige buiten beschouwing. E-health kan een rol spelen in de gehele zorgketen. Het kan worden ingezet voor preventie, diagnostiek, behandeling, effectmeting en nazorg.
E-mental health gericht op preventie
E-mental health toepassingen kunnen worden ingezet om klachten te verminderen. Daarnaast kunnen deze toepassingen helpen om psychische stoornissen te voorkomen. E-mental health gericht op preventie komt in verschillende vormen voor, zoals websites met psycho-educatie, zelftests en behandelprogramma’s met en zonder begeleiding van een ggz-professional. Zo zijn er verschillende apps en online zelfhulpprogramma’s die mensen helpen om te minderen met alcohol. Door in een vroeg stadium, laagdrempelige vormen van hulp online aan te bieden, kan voorkomen worden dat beginnende klachten zich ontwikkelen tot ernstige problemen.
“E-mental health kan een rol spelen in de gehele zorgketen.”
E-mental health gericht op diagnostiek
Vragenlijsten en gestructureerde interviews worden veel gebruikt om de aard en ernst van psychische klachten te meten. E-mental health kan dit psychodiagnostische proces ondersteunen. Een diagnosticus kan gebruik maken van gedigitaliseerde versies van algemene klachtenlijsten of van specialistische vragenlijsten. De vragenlijsten worden dan online aangeboden via een e-health platform. De zorgverlener kan de cliënt via het platform een uitnodiging sturen om vragenlijsten in te vullen. De cliënt ontvangt een e-mail met een directe link naar de vragenlijst(en). Na het invullen worden de scores automatisch berekend en kan de zorgverlener vaak uit verschillende normgroepen kiezen. Zo is direct inzichtelijk hoe de cliënt ten opzichte van deze normgroep scoort. Resultaten worden ook grafisch weergegeven, zodat deze gemakkelijk te interpreteren zijn.
E-mental health gericht op behandeling
E-mental health kan worden ingezet voor de behandeling van mensen met psychische klachten. Deze categorie van e-mental health omvat onder andere behandelprogramma’s, zoals een slaapprogramma of depressieprogramma. Behandelprogramma’s bestaan vaak uit psycho-educatie, gecombineerd met een aantal oefeningen, adviezen en tests. Behandelprogramma’s kunnen worden aangeboden met of zonder tussenkomst van een hulpverlener. Bij de introductie van e-mental health, aan het begin van deze eeuw, zette men vooral in op programma’s zonder begeleiding (zelfhulp). Echter zonder de aanwezigheid van een hulpverlener bleek de therapietrouw laag en veel cliënten haakten halverwege de behandeling af. De laatste jaren zien we daarom een duidelijke voorkeur voor een combinatie van reguliere (face-to-face) zorg en e-mental health. Dit wordt ook wel ‘blended care’ genoemd. Met blended care wordt een combinatie van face-to-face gesprekken en online componenten bedoeld, waarbij de online componenten en face-to-face gesprekken beiden niet op zichzelf staan, maar verbonden zijn met elkaar. De online interventies worden zorgvuldig geselecteerd en aangepast op de behandeling. Ze kunnen flexibel en dynamisch worden ingezet. Bij blended care kan gebruik worden gemaakt van behandelprogramma’s die geheel of gedeeltelijk begeleid worden aangeboden. Maar er kan ook gebruik worden gemaakt van afzonderlijke e-health interventies ter ondersteuning van een reguliere behandeling, zoals een video met uitleg over een bepaalde behandelmethode of stoornis, een mindfulness oefening of een digitaal dagboekformulier.
